مطلوب ترين PH براي توليد گندم بين 7 تا 5/8 ميباشد و در دماي 3 تا 4 درجه سانيتگراد شروع به جوانه زدن مينمايد. دماي مطلوب براي لقاح، 18 تا 24 درجه سانتيگراد و حداقل و حداكثر آن به ترتيب 10 تا 32 درجه سانتيگراد ميباشد. از مرحله تشكيل سنبله تا رسيدن دانه ميانگين دما نبايد كمتر از 14 و بيشتر از 24 درجه سانتيگراد باشد.
الف: كاشت
تاريخ مناسب كاشت :
نتايج بدست آمده در استان نشان ميدهد مناسبترين تاريخ كاشت گندم در شرايط ديم اوايل تا اواسط آذر ماه و در شرايط آبي در طول آذر ماه ميباشد. تاخير در تاريخ كاشت كاهش قابل ملاحظه محصول را دربر دارد. اگرچه اين كاهش عملكرد با افزايش ميزان بذر قابلجبران نيست، ليكن با توجه به مدت زمان تاخير در كاشت، اضافه نمودن بذر مصرفي تا اندازهاي از افت بيشتر عملكرد جلوگيري خواهدنمود. به ازاء هر روز تاخير در كاشت بايستي حدوداً 1-7/0 كيلوگرم بذر به مقدار توصيه شده اضافهنمود.
ميزان بذر مصرفي:
مناسبترين تراكم بذر مصرفي بر مبناي 350 بذر در متر مربع و با توجه به وزن هزار دانه براي ارقام اصلاح شده منطقه بين 150-130 كيلوگرم در هكتار با استفاده از خطي كارهاي معمول و رديفكار پرسي ميباشد. چنانچه كشت به روش دست پاش ويا با استفاده از كودپاش ها صورت گيرد ميزان بذر مصرفي 180 كيلوگرم در هكتار ميباشد.
عمق مناسب كاشت بذر:
عمق مناسب كاشت بسته به شرايط آبي وديم بين4تا 7سانتيمتر متغير ميباشد.
ب: داشت
مصرف كودهاي شيميائي :
به طور كلي براي مصرف كودهاي شيميائي بهتر است نسبت به تجزيه خاك مزرعه اقدام نمود در صورت عدم امكان انجام آزمون خاك براي عناصر پرمصرف مقادير كودي ذيل در كشت گندم آبي توصيه ميگردد.250 -150 كيلوگرم اوره در هكتار در زمينهايي كه بافت خاك سبك ميباشد، مصرف آن در مراحل قبل از كشت، پنجه زني، ساقه رفتن و تشكيل سنبله توصيه ميشود ودر زمين هائي كه داراي بافت سنگين ميباشند در مراحل قبل ازكشت، پنجه زني، و ساقه رفتن به كار رود.
100 -75 كيلوگرم در هكتار كود سوپر فسفات تريپل كه قبل از كشت با شخم زير خاك گردد( لازم به يادآوري است كه مصرف كودهاي فسفاته بهتر است با انجام آزمون خاك صورت گيرد ).150 -100 كيلوگرم سولفات يا كلرور پتاسيم در هكتار هنگام كشت با شخم زير خاك گردد. از كود كلرور پتاسيم ميتوان به صورت سرك نيز استفاده نمود. در زمين هاي شور مصرف سولفات پتاسيم بر كلرور پتاسيم ارجحيت دارد.
سولفات روي 35 كيلوگرم در هكتار، سولفات منگنز 20 كيلوگرم در هكتار و سولفات آهن 75 كيلوگرم در هكتار، قبل از كاشت با شخم زير خاك گردد. ياد آوري مينمايد بعد از مصرف كودهاي ميكرو در خاك، اين كودها نبايستي حداقل سه سال مصرف شوند.
محلول پاشي با كود ميكروي كامل با غلظت سه در هزار در سه مرحله، اوائل پنجه زني، توليد ساقه (ظهور دومين گره) و ظهور خوشه (بعد از گلدهي) انجام ميگيرد.بهتر است محلول پاشي هنگام عصر يا صبح زود هنگامي كه هوا خنك و وزش باد وجود ندارد انجام گيردو زمين نيز داراي رطوبت كافي باشد.
توصيه هاي مهم كودي براي گندم ديم :
اوره 125 -75 كيلوگرم در هكتار، سوپر فسفات تريپل 75 -50 كيلوگرم در هكتار، سولفات پتاسيم، 100 - 75 كيلوگرم در هكتار، سولفات روي 20 كيلوگرم در هكتار، سولفات منگنز 10 كيلوگرم در هكتار و سولفات آهن 40 كيلوگرم در هكتار.
لازم به ذكر است كه مصرف كودهاي فسفاته در شرايط ديم حتما با آزمون خاك همراه باشد زيرا مزارعي كه خاك آنها بيشتر از حد بحراني تعيين شده، فسفر داشته باشند مصرف اين كودها نه تنها اضافه عملكردي را سبب نخواهد گرديد بلكه جذب عناصر ريز مغذي به ويژه روي را مختل مينمايد.
مراحل مختلف آبياري گندم :
درمناطق كوهپايه 1 تا 2 نوبت آبياري در اواسط فروردين و نيمه اول ارديبهشت ماه، بخش مركزي استان 2 تا 3 نوبت آبياري در اواخر اسفند،اواسط فروردين و نيمه اول ارديبهشت ماه، حاشيه رودخانه اترك، 3 نوبت آبياري در اواخر اسفند، اواسط فروردين و نيمه اول ارديبهشت ماه ميباشد.
در اراضي شور به منظور بهره گيري مناسبتراز آب، ايجاد زهكش و استفاده از ساب سويلر و ريپر توصيه ميگردد.
كنترل علفهاي هرز :
عمده ترين علفهاي هرز باريك برگ مزارع گندم منطقه يولاف وحشي، فالاريس، چچم و دم روباهي كشيده ميباشند كه ميتوان از سموم علف كش ايلوكسان و گراسپ به ميزان 5/2 ليتر در هكتار در مراحل 2 تا 4 برگي تا اوايل پنجه زني استفاده نمود.
همچنين ميتوان از علف كش تاپيك به ميزان 6/0 تا 8/0 ليتر در هكتار براي كنترل علفهاي هرز يولاف وحشي، فالاريس، چچم و دم روباهي كشيده از ابتدا تا انتهاي پنجه زني گندم استفاده نمود.
مهمترين علف هاي هرز پهن برگ يكساله مزارع گندم شامل شلمي، پنيرك، كنگر وحشي، گل گندم وعلف هفت بند ميباشدكه ميتوان از سموم علف كش گرانستار به ميزان20 -15 گرم در هكتار از مرحله دو برگي تا اواخر ساقه دهي گندم استفاده نمود. همچنين ميتوان از علفكش توفوردي(2.4.D)نيز به ميزان5/1 -1 ليتر در هكتار براي كنترل علفهاي هرز پهن برگ يكساله و چند ساله نيز استفاده نمود.
برداشت محصول:
مناسبترين زمان برداشت گندم توسط كمباين موقعي است كه رطوبت دانه حدود 12 - 10 در صد باشد و به اصطلاح دانه گندم زير دندان شكسته شود.
برداشت ديرتر از موعد سبب ميگردد كه به واسطه رشد سريع علفهاي هرز تابستانه در داخل مزارع گندم، به هنگام برداشت رطوبت دانه افزوده گردد كه اين امر در نهايت كاهش كيفيت محصول را به دنبال خواهد داشت.
آفات مهم گندم :
- سوسك سياه گندم ( زابروس): اين آفت در مرحله پنجه زدن، به خصوص در اراضي ديم استان به بوتههاي گندم خسارت وارد ميكند. خسارت اصلي مربوط به لارو اين آفت ميباشد كه روزهارا در زير خاك بسر برده و به هنگام غروب به سطح خاك ميآيد و برگ گندم را گرفته و به داخل تونل خود در زير خاك برده و از آن تغذيه مينمايد. بهترين راه مبارزه با اين آفت، تناوب زراعي است. روش ديگر ايجاد بستري نامناسب درسطح خاك جهت تخم ريزي آفت است كه اين كار با شخم تابستانه عملي است. در مبارزه شيميائي ميتوان از سموم سوين به ميزان 5/1-1 كيلوگرم در هكتار يا لاروين به ميزان 5/0 كيلوگرم در هكتار استفاده نمود.
لارو سيمي ( (Agriotes : اين آفت به خصوص در مناطق ديم از ريشه هاي اصلي و فرعي گندم تغذيه نموده وتا مرحله پنجه زدن سبب خسارت به بوته ها و در نتيجه سبب كاهش تراكم بوته ميگردد.
سوسك برگخوار لما : اين آفت در اوايل بهار با تخم ريزي بر روي بوته هاي گندم از طريق حشره كامل و لارو آن سبب ايجاد خسارت ميشود.
بيماريهاي مهم گندم :
مساعد بودن شرايط محيطي براي عوامل بيماريزا( درجه حرارت معتدل، رطوبت بالا وبارندگي فراوان) ازيك طرف وگستردگي وتنوع محصولات زراعي در استان گلستان موجب شده تا آفات وبيماريهاي مختلفي باعث وارد آوردن خسارات كمي وكيفي به محصول گردد ازجملة مهمترين بيماريهاي گندم دراين استان ميتوان به موارد زير اشاره نمود.
1- بيماري زنگ زرد گندم ( زنگ نواري، سرخه) كه توسط قارچ Puccinia striiformis بوجود ميآيد اين بيماري ازمرحله دوبرگي شروع وتا مرحله رسيدن خوشه درروي لماوپالئا وريشكها موجب آلودگي ميشود علائم آن به صورت جوشهاي زرد يا نارنجي كه به صورت نواري درروي برگها ظاهر ميشوند، ميباشد.براي مبارزه با آن در وحله اول استفاده ازارقام مقاوم، كوددهي وآبياري مناسب ودرصورت گسترش آن درمزرعه، روي ارقام حساس مبارزه شيميائي به صورت كانون كوبي دردرجه اول ودرصورت گسترش دركل مزرعه با سموم تيلت (750 ميلي ليتر تا يك ليتر درهكتار) و آلتو( 5/0 تا يك ليتر درهكتار) توصيه ميشود.
2- بيماري زنگ قهوهاي گندم ( زنگ برگ): عامل بيماري P. Recondita ميباشد.
اين بيماري ازمرحله پنجه زني شروع وتامرحله رسيدن ادامه پيدا ميكند. علائم آن به صورت جوشهاي قهوه اي رنگ وبه صورت پراكنده درتمام قسمتهاي برگ، غلاف برگ، لما و ريشكها
زنگ قهوهاي
ظاهر ميشود براي كنترل آن دردرجه اول استفاده ازارقام مقاوم است با توجه به اينكه اين بيماري دراواخر فصل دراستان درمزارع ظاهر ميشود سركشي وكنترل وبازديد مزارع دراين مراحل امري ضروري است ودرصورت مشاهده، روش كنترل زنگ زرد را دررابطه بااين بيماري ميتوان بكاربرد.
3- بيماري فوزاريوز يا اسكب گندم( سفيدشدن خوشه، انهدام خوشه): عامل بيماري Fasarium graminearum است. اين بيماري درمرحله شيري به صورت قهوه اي شدن گلچه ها، محور راكيس وراكيلا ظاهر شده ودرمرحله پيشرفته باعث عقيم شدن دانه ها ودرنهايت سفيد و پوك شدن كل خوشه ميشود اين بيماري درشرايط مرطوب، ابري وبارندگي ظهور وبه شدت گسترش پيدا ميكند براي كنترل آن دردرجه اول استفاده ازارقام متحمل يامقاوم، تناوب زراعي ودرصورت مشاهده ميتوان با سمومي مانند تيلت ( يك ليتر درهكتار) آلتو( يك ليتر درهكتار) وآلتوكمبي (يكليتر درهكتار) مزرعه را سمپاشي نمود.
اسكب گندم
4- سفيدك سطحي يا پودري گندم : عامل آن Erysiphe graminis است. اين بيماري بيشتر در شرايط خنك ومرطوب به صورت پودر يا كپك سفيد تا شيري رنگ روي برگها، غلاف ساقه وخوشه ظاهر ميشود و ازمرحله دوبرگي تازمان خميري موجب آلودگي ميشود.
براي كنترل آن استفاده ازارقام مقاوم يا نيمه مقاوم، رعايت تراكم مناسب يا كمتر درمناطق آلوده، آبياري مناسب ودرصورت گسترش بيماري درمزارع درمواردي كه ارقام كاملاً حساس كشت شدهاند همراه با كنترل كمپلكسي ازبيماريها ميتوان مبارزه شيميايي با سمومي مانند تيلت (5/0 تا يك ليتر درهكتار) انجام داد.
5- بيماري سپتوريوز برگ گندم : عامل آن Septoria tritici است كه درشرايط گرم ومرطوب به شدت گسترش پيدا ميكند علائم آن به صورت لكه هاي قهو ه اي رنگ كه دانه هاي ريز سياه رنگ(بارياپيكنيد قارچ) روي اين لكه ها ظاهر ميشود اين لكه ها كم كم بزرگ شده وكل برگ را منهدم خواهدكرد اين بيماري بيشتر روي غلاف برگ وپهنك برگ ظاهر وگسترش پيدا ميكند براي كنترل آن استفاده ازارقام مقاوم، تناوب زراعي ودرصورت حساسيت شديد رقم كشت شده ومساعد بودن شرايط محيطي وگسترش آن درمزرعه به همراه كمپلكسي ازبيماريها ميتوان اقدام به مبارزه شيميائي ( باسم تيلت به ميزان يك ليتر درهكتار)
يا آلتو به ميزان نيم تايك ليتر درهكتار نمود.
مشخصات ارقام
- رقم تجن به لحاظ سازگاري و پتانسيل عملكرد بالا در مناطق مختلف استان گلستان از وضعيت مطلوبي برخوردار است.
- رقم زاگرس مناسبترين رقم مناطق ديم ميباشد كه علاوه بر اين، ارقام كوهدشت و تجن از سازگاري مطلوبي در مناطق ديم برخوردارند.
- ارقام شيرودي و اترك از پتانسيل عملكرد وسازگاري مطلوبي برخوردار ميباشند اما به جوانهزني روي خوشه قبل از برداشت حساس بوده لذا توصيه ميشود در مناطقي كه داراي آب آبياري مطمئن بوده و از بارندگي و رطوبت نسبي كمتري برخورداراست كشت گردند.
شركت سبزگستر رضوان
فروشگاه سموم رضوان